Τα μικροσκοπικά διάφανα και λαμπερά σπόρια τους, σύμβολο ζωής, γονιμότητας και ελπίδας, κάνουν την εμφάνιση τους κάθε φθινόπωρο, όπου και σύμφωνα με τις γραφές του αρχαιοελληνικού ημερολόγιου άρχιζε ο κύκλος του νέου χρόνου.
Το ρόδι είναι σχεδόν ένα μαγικό φρούτο, το οποίο σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία συνδέεται στενά με τρεις μεγάλες θεότητες: τη Δήμητρα, την Αφροδίτη και την Ήρα.
Το ρόδι είναι ο καρπός που προσφέρει ο Πλούτωνας στην Περσεφόνη για να σφραγίσει το αιώνιο δέσιμό της με τον Άδη. Εκτός από έμβλημα των Ελευσινίων Μυστηρίων, το ρόδι θαβόταν μαζί με τους νεκρούς στην αρχαία Αίγυπτο, ενώ για τους βουδιστές το ρόδι μαζί με το ροδάκινο και το κίτρο συμπληρώνει την τριάδα των ιερών φρούτων. Η Ήρα όμως, η μητέρα των θεών, έχει το μεγαλύτερο μερίδιο στον μύθο, ως προστάτιδα του θεσμού του γάμου και της γονιμοποίησης. Στο ναό της στο Άργος μάλιστα, ο Παυσανίας αναφέρει ότι υπήρχε χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς, που την αναπαριστούσε να κρατάει στο δεξί της χέρι ένα μεγάλο ρόδι.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο καρπός της ροδιάς είναι γνωστός στον άνθρωπο ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους. Ως τόπος καταγωγής προσδιορίζεται γεωγραφικά η Κεντρική Ασία. Η «ροιά η κοινή» ή αλλιώς «μήλο των Καρχηδόνων», εφόσον σύμφωνα με τον Πλίνιο, η Καρχηδόνα έβγαζε τα καλύτερα σε ποιότητα ρόδια, ανήκει στην οικογένεια των ροιωδών. Στο Ιράν όπου η ροδιά είναι αυτοφυής πιστεύουν ότι είναι δώρο των θεών προς τους ανθρώπους. Ο προφήτης Μωάμεθ μάλιστα σε ένα απόσπασμά του στο Κοράνι προτείνει την κατανάλωση σπόρων ροδιού «γιατί καθαρίζει τον οργανισμό από τη ζήλια και το μίσος». Πάντως το όνομα «Ρόα» ή «Ροιά» με το οποίο συναντάται το δένδρο σε πολλά μέρη της Ελλάδας έχει τις ρίζες του στο Αραβικό «Roumman» είτε το εβραϊκό «Rimmon» ενώ αντίθετα στη Βοιωτία και στην Κρήτη τον περασμένο αιώνα σωζόταν με το πελασγικό του όνομα ως «Σίδη» ή «Σίδα». Ωστόσο με το πέρασμα των αιώνων στην πρώτη ποικιλία προστέθηκαν μερικές ακόμα: η πετροροβιά με τους μικροσκοπικούς καρπούς, η «βάντικη» με τους γλυκόξινους υπόλευκους καρπούς, η «καράβελη» με τους ζουμερούς κατακόκκινους κόκκους.
ΤΟ ΡΟΔΙ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ
Αν αυτός ο θαυμαστός καρπός φτάνει μέχρι το ελληνικό τραπέζι σχεδόν αποκλειστικά ως φρούτο του φθινοπώρου και του χειμώνα, στις χώρες της Μέσης Ανατολής και ειδικότερα στην Περσία και τη Συρία θεωρείται απαραίτητο συστατικό σε περισσότερα από πενήντα διαφορετικά εδέσματα.
Καταρχήν, όλοι οι λαοί της ευρύτερης περιοχής συνηθίζουν να ετοιμάζουν ένα δροσιστικό ποτό από τον χυμό του ροδιού, το οποίο ονομάζουν «Ναρ σερμπέτ» τον οποίο προσφέρουν σε επίσημες τελετές στους καλεσμένους τους.
ΤΟ ΞΙΝΟ ΤΟΥ ΡΟΔΙΟΥ
Η πιο ενδιαφέρουσα πάντως παρουσία του ροδιού σε αυτές τις κουζίνες δεν είναι η αυτούσια χρήση των φρέσκων ζουμερών καρπών του, αλλά η παρασκευή ενός πυκνόρρευστου χυμού (σάλτσας) που ομολογουμένως συμπυκνώνει όλες τις γεύσεις και τις μυρωδιές του φρούτου. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα είδος πετιμεζιού με έντονα γλυκόξινη γεύση, που στην Περσία ονομάζεται «ρόμπ ε ανάρ», στην Τουρκία «ναρ νεκερσί», το οποίο και μεταφράζεται ως ξινό του ροδιού, και «ναστραμπ» στην Γεωργία. Η πυκνή αυτή σκουρόχρωμη σάλτσα προσδίδει ένα ιδιόμορφο τόνο γεύσης σε πολλά κύρια πιάτα με βάση το κρέας αλλά και σε φρέσκες σαλάτες με πράσινα λαχανικά. Στη γειτονική Τουρκία η «εσμέ σαλατασί», μια σαλάτα με ψιλοκομμένη ντομάτα, μαϊντανό, άφθονο δυόσμο, κύμινο και πολτό πιπεριάς, διευρύνει τη γεύση της με μια γενναία δόση από συμπυκνωμένο χυμό ροδιού. Στον Λίβανο, οι μπάμιες αποκτούν εντελώς ξεχωριστό τόνο, μια και μαγειρεύονται με άφθονο βούτυρο και χυμό από ξινό ρόδι. Η περσική κουζίνα, που σφύζει από φαντασία και δημιουργικότητα, έχει το δικό της αγαπημένο έδεσμα: μπουτάκια από κοτόπουλο ή πάπια με ψιλοτριμμένο καρύδι, σαφράν, βούτυρο, γλασαρισμένα με ξινόγλυκια πάστα ροδιού και αρτυμένη με ευωδιαστά άνθη τριαντάφυλλου της Δαμασκού. Αποξηραμένο, σε μορφή σκόνης, χρησιμοποιείται στην ινδική κουζίνα για να δόση γλυκόξινη γεύση σε φακές και σιγομαγειρεμένα λαχανικά με κάρι και σαφράν. Στην περιοχή της Γεωργίας ένα λιπαρό ψάρι αποκτά μια ανάλαφρη γεύση όταν συνδυάζεται με λεπτοκομμένες μελιτζάνες και σπόρους από ρόδι. Τυποποιημένος χυμός ροδιού πωλείται στον Λίβανο, τη Συρία, την Τουρκία και την Περσία και τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα.
Επίσης πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι στη Μέση Ανατολή πολλά γλυκά με λευκό χρώμα, κυρίως κρέμες με βάση το γάλα (μουχαλεμπί, ασουρέ, κεσκιούλ) σερβίρονται γαρνιρισμένα με ρόδι. Κι αν όλα αυτά μοιάζουν εξωτικά, δοκιμάστε απλώς να προσθέσετε μερικούς κόκκους ροδιού στις πράσινες σαλάτες σας και εκείνες θα πάρουν γεύση αλλά και χρώμα. Εκείνο όμως που σας υπόσχομαι ότι θα γίνει το δημοφιλές ποτό των καλεσμένων σας είναι το σερμπέτι από ρόδι, το οποίο μπορείτε να σερβίρετε παγωμένο με νερό ή να δώσετε μια νέα χρωματική και γευστική δυναμική στη βότκα σας ή στο τζιν σας με μια μικρή μεζούρα από αυτό.
Στην ανατολική Κρήτη σώζονται συνταγές με σαλάτες οι οποίες φτιάχνονται με ψιλοκομμένα ωμά πικρά χόρτα (ραδίκια, αντίδια) και φρέσκους σπόρους ροδιού. Δοκιμάστε να δώσετε ένα φαντασμαγορικό τόνο δροσιάς στη βελούδινη ναι μεν άχρωμη όμως υφή μίγματος βρασμένων οσπρίων που μπορούν να σερβιριστούν κρύα ως σαλάτα μαζί με άφθονους κόκκους ροδιού.
ΡΟΔΙ, ΤΟ ΒΙΤΑΜΙΝΟΥΧΟ
Εκτός από τη χρησιμότητα του στην κουζίνα μην ξεχνάτε να απολαύσετε ένα ποτήρι φρέσκο χυμό ροδιού πλούσιο σε κάλιο, σίδηρο, σελήνιο (αντιοξειδωτική ουσία) βιταμίνες Α,Β1,Β2 και C. Όσο για εκείνους που προσέχουν τη σιλουέτα τους σημειώστε ότι τα 100 γρ. περιέχουν μόλις 70 θερμίδες.
ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ
Ο Ιπποκράτης συνιστούσε χυμό ροδιού ως αφροδισιακό ρόφημα κατάλληλο και για το στομάχι. Ο Διοσκουρίδης και ο Πλίνιος συνιστούν το αφέψημα ρίζας και φλούδας ροδιού για τα παράσιτα του εντέρου. Πηχτό αφέψημα ροδιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε γαργάρες για τον πονόλαιμο. Οι αποξηραμένες ρίζες της ροδιάς γίνονται αφέψημα που θεραπεύει από τις γυναικολογικές παθήσεις και ανακουφίζει από τη ναυτία. Σύμφωνα με την περσική δημώδη ιατρική αφέψημα από τα κατακόκκινα λουλούδια της ροδιάς μπορεί να ανακουφίσει από τους έντονους πόνους στο στομάχι. Χυμός ροδιού αναμεμιγμένος με λάδι ελιάς χρησιμοποιείται για την εξάλειψη κηλίδων του δέρματος. Η σύγχρονη κοσμετολογία χρησιμοποιεί το ρόδι και τις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες για την παρασκευή προϊόντων αντιγήρασης. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι το ρόδι και οι διάφορες ποικιλίες μούρων έχουν την ισχυρότερη αντιοξειδωτική δράση σε κυτταρικό επίπεδο, σε σύγκριση με πληθώρα άλλων που εξετάστηκαν.
ΔΙΑΛΕΓΟΝΤΑΣ ΡΟΔΙΑ
Τα ρόδια ωριμάζουν και θεωρούνται καλύτερα όταν «ποτιστούν» με τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές. Μπορείτε εύκολα να συλλέξετε ρόδια μόνοι σας ή να αγοράσετε από την αγορά. Να έχετε υπόψη σας ότι ο καλύτερος οδηγός για την αγορά ενός ροδιού είναι το βάρος τους. Διαλέξετε λοιπόν ρόδια βαριά γεμάτα ζουμερούς σπόρους, με γυαλιστερή και σφιχτή επιδερμίδα. Τα ρόδια διατηρούνται για πολλές ημέρες εκτός ψυγείου και για αρκετούς μήνες στο κάτω μέρος του ψυγείου. Ακόμα και όταν συρρικνωθεί η φλούδα τους το εσωτερικό τους παραμένει ζουμερό και μπορεί να φαγωθεί. Τα ρόδια αποθηκεύονται για αρκετούς μήνες σε σκοτεινό μέρος αν κρεμαστούν μαζί με το κλαδάκι τους. Στην αγορά κυκλοφορούν τρεις ποικιλίες ροδιών: τα γλυκά, τα ημίγλυκα και τα πολύ ξινά ρόδια. Επίσης τα Ελληνικά, τα Ισπανικά, τα Τούρκικα και τα Ισραηλινά.
ΠΩΣ ΤΑ ΚΑΘΑΡΙΖΟΥΜΕ
Κόβετε κυκλικά και αφαιρείτε το φλούδι στο μέρος του κοτσανιού. Κατόπιν χαράζετε ελικοειδώς την φλούδα μέχρι το κάτω μέρος, χωρίς όμως να πιέζετε πολύ το μαχαίρι για να μην πληγώσετε τους σπόρους. Πιέζετε τους αντίχειρες των δύο χεριών στο άνοιγμα και χωρίζετε το ρόδι στα δύο. Κρατώντας το μισό ρόδι, με το άνοιγμα προς τα κάτω, χτυπάτε την φλούδα με το χέρι σας με την ανάποδη ενός κουταλιού και οι σπόροι μεμιάς απελευθερώνονται!
ΠΙΛΑΦΙ ΜΕ ΚΙΝΟΑ, ΡΟΔΙ ΚΑΙ ΜΑΝΤΑΡΙΝΙ
ΜΕΛΙΤΖΑΝΕΣ ΨΗΤΕΣ ΜΕ ΓΙΑΟΥΡΤΙ ΚΑΙ ΡΟΔΙ
ΣΑΛΑΤΑ ΜΕ ΠΡΑΣΙΝΕΣ ΕΛΙΕΣ ΚΑΙ ΦΑΚΕΣ
ΠΕΡΣΙΚΟ ΡΥΖΟΓΑΛΟ ΜΕ ΦΡΕΣΚΑ ΡΟΔΙΑ