Κείμενο: Μυρσίνη Λαμπράκη
Φωτογραφίες: Μυρσίνη Λαμπράκη
Στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Αγγλία, όπου το λάπαθο ονομάζεται «sorrel» (λέξη που προέρχεται από το «sour», που σημαίνει «ξινός» και «ξινισμένος»), θεωρείται εξαιρετικό χόρτο για σούπες, τάρτες και σαλάτες.
Οι γιατροί στη διάρκεια του 18ου αιώνα θεωρούσαν τα λάπαθα θαυματουργά φυτά, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μόλυνσης, δηλητηρίασης και πυρετού. Μόλις μερικά χρόνια πριν, τα παιδιά στις αγροικίες της Αγγλίας έτρωγαν τα ξινολάπαθα ωμά κάθε πρωί.
Στο Γ' βιβλίο του ο Αθήναιος αναφέρει ότι τα ανοιξιάτικα όστρακα και στρείδια βράζονται μαζί με λάπαθα και μολόχες. Ο Θεόφραστος μάλιστα κάνει λόγο για το ήμερο λάπαθο, ενώ ο Διοσκουρίδης αναφέρεται στην «οξαλίδα» ή «αναξυρίδα», δηλαδή το άγριο λάπαθο.
Η ευχάριστη ξινή γεύση τους ενθουσίασε (όπως αποδεικνύεται και από τις πηγές) ακόμα και τους αρχαίους Έλληνες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περιοχή της ορεινής Ηπείρου οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν έναν ολόκληρο οικισμό με το όνομα «Λαπαθούς»!
Σήμερα χρησιμοποιούνται από τη λαϊκή βοτανοθεραπευτική της χώρας μας τόσο σε εξωτερική χρήση κατά των δερματοπαθειών (ακμή - αποστήματα) όσο και σε εσωτερική χρήση σαν ευστόμαχα και εμμηναγωγά. Περιορισμένη όμως χρήση των βρώσιμων λάπαθων πρέπει να κάνουν όσοι υποφέρουν από ρευματισμούς, αρθριτικά και νεφρικές ανεπάρκειες, διότι το φυτό περιέχει σε μεγάλες ποσότητες οξαλικό οξύ, που προκαλεί ερεθισμούς.
ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ
Συλλέγεται το χειμώνα και νωρίς την άνοιξη. Στη Δυτική Μακεδονία οι γυναίκες συνήθιζαν παλιότερα να διατηρούν μεγάλες ποσότητες από λάπαθα για το βαρύ χειμώνα και το καλοκαίρι. Τα μάζευαν, τα τρίβανε με λίγο αλάτι, τα ξέραιναν στη σκιά και τα φύλαγαν μέσα σε μεγάλα πάνινα σακούλια. Τα λάπαθα διατηρούνται στον καταψύκτη για 5-6 μήνες, αφού πρώτα ζεματιστούν ελαφρά.
ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ
Στη χώρα μας μαγειρεύεται είτε μαζί με άλλα «λάχανα» σε πίτες είτε με ρύζι είτε με λίγο νεράκι, γάλα και αλεύρι σε μια παρασκευή που ονομάζεται «μπουράνι». Στην Ήπειρο και τις ορεινές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας τα λένε «τροφή» και αποτελούν το κύριο συστατικό για τις χειμωνιάτικες λαπαθόπιτες και τα λεπτά σαρμαδάκια. Στα Ζαγοροχώρια τα Χριστούγεννα φτιάχνουν μια πίτα με λάπαθα, σπανάκι, μάραθο και κομμάτια χοιρινό.
Από λάπαθο φτιάχνετε μια σάλτσα που περιλαμβάνεται σε πολλά βιβλία μαγειρικής σε όλο τον κόσμο, κατάλληλη για κρύα κρέατα και ψάρια.
Οι Γάλλοι το χρησιμοποιούν εξίσου σε διάφορα φρικασέ ή το μαγειρεύουν κοκκινιστό με μοσχάρι.
Στην Αγγλία μαγειρεύουν τα λάπαθα με σπανάκι, ρεβίθια, καπνιστό ζαμπόν και σαφράν.
ΣΟΥΠΑ ΜΕ ΛΑΠΑΘΟ ΣΠΑΝΑΚΙ ΚΑΙ ΡΕΒΥΘΙΑ