ΜΗΛΑ ΑΓΙΑΣ - ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ "SUPER ΛΟΥΞ"
Κείμενα - Φωτογραφίες: Μυρσίνη Λαμπράκη
Είναι άραγε το μήλο ο απαγορευμένος καρπός της αμαρτίας ή απλά επιλέχθηκε ως το φρούτο του προπατορικού αμαρτήματος από ένας λάθος των μεταφραστών... Πάντως, στην λατινική, στη μετάφραση της «Γένεσης» ο αόριστος «καρπός ή ξύλο του γιγνώσκειν» έγινε «Μalum» λέξη η οποία δήλωνε το «μήλο» αλλά και το «κακό». Όμως τούτο το προικισμένο φρούτο κάθε άλλο από το «κακό» κρύβει μέσα του μια και όπως λέει το λαϊκό γιατροσόφι «ένα μήλο την ημέρα τον γιατρό τον κάνει πέρα». Γι' αυτό εμείς στις αρχές του φθινοπώρου ανηφορίσαμε μέχρι την Αγιά της Λάρισας, περπατήσαμε στους ημιορεινούς μηλεώνες και συλλέξαμε για εσάς πέντε από τις πιο ονομαστές ποικιλίες ελληνικών μήλων αλλά και μπόλικες πληροφορίες για το φρούτο που παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην διατροφή μας.
Η επαρχία της Αγιάς έχει ένα μοναδικό προνόμιο, αρχίζει να ξεδιπλώνετε επάνω στην πανέμορφη νοτιοανατολική και κατάφυτη με δάση καστανιάς, βελανιδιάς, φουντουκιάς και οξιάς, πλευρά του Κισσάβου. Κατ' εξοχήν αγροτική και μάλιστα δενδροκομική περιοχή. Η καλλιέργεια του μήλου καταλαμβάνει περίπου 20 χιλιάδες στρέμματα με ετήσια παραγωγή 70000 τόνους. Εδώ βρίσκει κανείς όλες σχεδόν τις ποικιλίες, golden delicious, starking και red delicious, gran Smith (ξινόμηλα), φιρίκια, καθώς και τα ημιάγρια μικροσκοπικά μηλαράκια στις ψηλές κορυφές του Κισσάβου, που δεν ξεπερνούν σε μέγεθος ένα μεγάλο βερίκοκο αλλά δεν συλλέγονται ποτέ και από κανένα, διότι δεν «πιάνουν» τιμή στην αγορά. Πάντως οι κόκκινες ποικιλίες καταλαμβάνουν το 65% της παραγωγής.
Στις μέρες πάντως οι γηγενείς και τοπικές ποικιλίες θεωρούνται ασύμφορες καλλιεργητικά και με πολύ μικρή απόδοση, γι' αυτό προτιμώνται οι Ιταλικές και οι Ολλανδικές. Αντίθετα οι νέες ποικιλίες έχουν κάποια σημαντικά χαρακτηριστικά τα οποία θεωρούνται πολύ σημαντικά για τους καλλιεργητές όπως : γρήγορή καρποφορία από τον δεύτερο ήδη χρόνο, τα δένδρα είναι χαμηλά και θαμνώδη με αποτέλεσμα η συλλογή να γίνεται εύκολα με το χέρι χωρίς την χρήση σκάλας ή ανυψωτικών μηχανημάτων και επιπλέον έχουν πολύ καλύτερη στρεμματική απόδοση.
Τα τελευταία χρόνια οι νέες καλλιέργειες της μηλιάς προστατεύονται από την χαλαζόπτωση και το χιόνι στην διάρκεια του χειμώνα με ειδικά μεταλλικά πλέγματα. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται οι σοβαρές βλάβες στον φλοιό των φρούτων πράγμα το οποίο ρίχνει δραματικά την εμπορική τους αξίας. Οι μηλεώνες στο Δήμο Αγιάς καλλιεργούνται σε υψόμετρο 300 έως και 600 μέτρων γεγονός που χαρακτηρίζει το παραγόμενο προϊόν ως ημιορεινό και ορεινό, πράγμα που το κάνει πιο νόστιμο και με καλύτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά δηλαδή ωραία αρώματα και υφή!
Η ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΟΙ ΨΥΚΤΙΚΟΙ ΘΑΛΑΜΟΙ...
Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες η συλλογή των μήλων αρχίζει από τα πεδινά, τα μέσα Αυγούστου και ολοκληρώνεται περίπου στα μέσα Νοεμβρίου. Αυτός σημαίνει ότι τα μήλα που φτάνουν μέχρι το σπίτι μας και το τραπέζι μας από τον Δεκέμβριο και μετά έχουν συντηρηθεί κάτω από ειδικές συνθήκες στα ψυγεία.
Τα μήλα συλλέγονται ανάλογα με τον βαθμό ωρίμανσης τους, ένα – ένα με το χέρι και συγκεντρώνονται σε ειδικές κλούβες με προσοχή για να μην χτυπηθεί η επιδερμίδα τους. Από εκεί οι παραγωγοί τα μεταφέρουν κατευθείαν σε ειδικές ψυκτικές μονάδες όπου γίνεται και η επεξεργασία, η τυποποίηση, η συντήρηση και η διακίνηση τους στις ελληνικές και ξένες αγορές.
Αρχικά τα μήλα πλένονται και στεγνώνονται με ειδικές μαλακές βούρτσες για να μην πληγωθούν εξωτερικά. Έπειτα περνάνε στην φάση της διαλογής. Και επειδή σήμερα, η ομοιομορφία και η εξωτερική εμφάνιση στα φρούτα και λαχανικά αποτελούν τα μόνα στοιχεία αξιολόγησης, όσα έχουν ακόμα και παραμικρό χτυπηματάκι ή σημάδι στην φλούδα τους χάνουν την αγοραστική αξία και «εξαιρούνται».
Η διαλογή γίνεται με το χέρι από ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό και τα μήλα τοποθετούνται στην εκθαμβωτική βαθιά γαλάζια θήκη τους για να οδηγηθούν άμεσα στις αγορές του εξωτερικού συνήθως Ρωσία, Ισραήλ, Βουλγαρία ή στις λαχαναγορές και φρουτέμπορους της Ελλάδας.
Τα μήλα που είναι στρουμπουλά, καλοσχηματισμένα και έχουν «πρώτο μπόι» κατατάσσονται στην κατηγορία «λούξ», είναι λαχταριστά και κατακόκκινα. Κάποια βέβαια από αυτά περνάνε μεγάλο χρονικό διάστημα - από Οκτώβριο μέχρι Μάιο- στα ψυγεία σε ελεγχόμενη ατμόσφαιρα στους 0 βαθμούς Κελσίου, προκειμένου να διατηρηθούν και να διοχετευθούν στην αγορά πολύ αργότερα.
ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ...
Παραδοσιακά το μήλο, ειδικά στις περιοχές όπου η καλλιέργεια του ήταν διαδεδομένη, από μόνο του ήταν ένα γλύκισμα και συνάμα ένα λαχταριστό δώρο για μικρούς και μεγάλους. Συνήθως τα διατηρούσαν την διάρκεια του χειμώνα και μέχρι την άνοιξη, μέσα στην άμμο ή κρεμασμένα στην δροσερή αποθήκη. Ένας άλλος τρόπος ήταν η μεταποίησή του σε αποξηραμένες φέτες (στη σίτα ή σε θηλιές με το βελόνι) με καρύδια και δαφνόφυλλα ή ρίγανη για την αποφυγή των εντόμων.
