ΦΑΒΑ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑΣ: Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΙΑΣ ΧΑΜΕΝΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

Κείμενο-φωτογραφίες : Μυρσίνη Λαμπράκη

Φτάνοντας στο Λιμάνι της Σχοινούσας αντιλαμβάνεσαι αμέσως ότι αυτό το νησάκι στο των 9.6 τετραγωνικών έχει σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά των Μικρών Κυκλάδων .
Στεγνή και άνυδρη Γή που δεν της χαρίστηκαν ούτε καν οι «ομίχλες» της Σαντορίνης που δροσίζουν τα φυτά, υπέροχες απάνεμες παραλίες, ανθρώπους που διαθέτουν ακόμα μια ανιδιοτελή οικειότητα προς τον επισκέπτη-φιλοξενούμενο. Άλλα κυρίως ελάχιστα προϊόντα με μια γευστική συμπύκνωση που σε εκπλήσσει: αμπελοφάσουλα με ντόπιο σπόρο, ξυλάγγουρα, ξινομυζήθρα με κατσικίσιο τυρί, μερικά ντοματάκια, ελάχιστα σύκα, φραγκόσυκα και φυσικά μια θεϊκή φάβα με ελαφροκαπνιστή γεύση .

ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΩΒΑΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ

Στη Σχοινούσα η καλλιέργεια της φάβας έχει παράδοση πολλών ετών, καθώς το έδαφος του νησιού, που είναι σχετικά επίπεδο, με χαμηλούς λόφους, λίγες βροχοπτώσεις και ήπιους νότιους ανέμους, είναι ιδανικό για την καλλιέργεια αυτού του φυτού.
Αρχικά κάθε οικογένεια καλλιεργούσε την δική της φάβα μαζί με σουσάμι και λίγο κριθάρι . Ο σπόρος γηγενής προέρχεται από το σπάνιο ψυχανθές κατσούνι (pisum sativum).. Τον ίδιο μπορεί να βρει κάποιος και στην Αμοργό.
Όταν συνάντησα τον Μανώλη Κωβαίο να καπετανεύει την Αιολία- ένα καΐκι που κάνει το γύρο του νησιού- και να σερβίρει για μεσημεριανό πάνω στο κατάστρωμα φάβα, ντοματίνια και ατζούρι (γηγενές ξυλάγγουρο) κατάλαβα ότι σε τούτο το προϊόν υπάρχει πολύ νοιάξιμο, αγάπη και υπερηφάνεια.
Μου εξήγησε ότι η καλλιέργεια είχε σχεδόν εγκαταλειφθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Από λίγους σπόρους που είχαν κρατήσει κάποιοι παππούδες και κυρίως ο πατέρας του, αποφάσισαν μερικοί νεότεροι να αναστήσουν την καλλιέργεια. Τα δυο πρώτα χρόνια «αυγάτιζαν» το σπόρο, πειραματίζονταν με την καλλιέργεια και την απόδοση των χωραφιών. Μετά άρχισε σιγά-σιγά η καλλιέργεια να γίνεται πιο συστηματική, πήραν θεριστικά μηχανήματα και φυσικά άρχισαν να «κόβουν» τον καρπό στο δικό τους νησί και όχι στην Σαντορίνη. Έτσι ο καρπός δεν ταξίδευε πια και κρατούσε μέσα του όλη αυτή την καταπληκτική ενέργεια του νησιού .
Μου εξηγεί ότι είναι μια καλλιέργεια δύσκολη και σκληρή με πολύ ρίσκο, καθώς το φυτό είναι ευαίσθητο και απαιτητικό και όλη η διαδικασία συγκομιδής πρέπει να γίνει με το χέρι. Μαζεύεται το πρωί με τη δροσιά, πριν χαράξει, γιατί αν το δει ο ήλιος σπάει και μαραίνεται. Ο βασικός «εχθρός» μας λέει είναι οι βροχές που παρασέρνουν τον καρπό στην θάλασσα.,
Ενάμισι τόνο καθαρής φάβας έβγαλε φέτος από τα 80 στρέμματα που καλλιεργεί - όλο το νησί βγάζει δε βγάζει 9 τόνους.

ΤΑ ΓΕΥΣΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Κατακίτρινη, γλυκιά, ξηροκαρπάτη και φίνα, με νότες ψημένου στραγαλιού και καπνού. Η γεύση της ποικίλλει ανάλογα με τον προσανατολισμό του χωραφιού και φυσικά το χώμα. Για φυτοφάρμακα ούτε λόγος!!

ΠΩΣ ΤΗΝ ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΥΝ

Εδώ την φάβα την προσέχουν !! Δεν την παντρεύουν με τίποτα ούτε με ντομάτα, ούτε με κάππαρη, ούτε καν με ψημένο κρεμμύδι.
Κάθε περίτεχνη μαγειρική θεωρείται περιττή.
Έτσι την μαγειρεύουν κλασικά με τον πιο λιτό τρόπο για να αναδείξουν την γευστική της αυτάρκεια.
Στην κατσαρόλα με ένα κρεμμύδι κομμένο στα τέσσερα και νερό που να τη σκεπάζει τέσσερα δάχτυλα, ενώ προς το τέλος προσθέτουν και λίγο ελαιόλαδο.
Παρόλα αυτά εγώ πιστεύω ότι της ταιριάζει εξαιρετικά ένα ελαφρώς καραμελωμένο κρεμμύδι καθώς και μερικά φρέσκα δροσερά ντοματίνια που θα δροσίσουν ευχάριστα την γήινη σύσταση της.
Αν θέλετε όμως να ενισχύσετε την καπνιστή γεύση της δοκιμάστε την με καπνιστό χέλι ή λίγο ψιλοκομμένο ψητό χταποδάκι.

Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΦΑΒΑΣ

Αν και νομίζω ότι η φάβα στην Σχοινούσα γιορτάζει κάθε μέρα, μια και όλα τα εστιατόρια του νησιού την προτείνουν επιμένοντας ότι τέτοια δεν έχει δοκιμάσει κανείς ποτέ, θα πρέπει να αναφέρω μια από τις πιο ωραίες γιορτές-πανηγύρια που γίνονται στις Μικρές Κυκλάδες .
Γιορτή Φάβας κάθε Ιούλιο: το νησί όλο γιορτάζει, μαγειρεύει και χορεύει στον ρυθμό του βιολιού και της τσαμπούνας, με αφορμή ένα προϊόν μοναδικό που αναγεννήθηκε μετά από πολλές προσπάθειες νέων ανθρώπων και συμπυκνώνει τον χαρακτήρα του ίδιου του νησιού : ΛΙΤΟ- ΣΑΓΗΝΕΥΤΙΚΟ-ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟ-ΙΣΣΟΡΟΠΗΜΕΝΟ ΑΛΛΑ ΚΥΡΙΩΣ ΣΠΑΝΙΟ.